بررسی پردازنده Intel Core i9 13900K: پرچمدار نسل سیزدهم اینتل

با گذشت چند ماه از عرضه پردازنده‌های نسل ۱۳ اینتل، وقت این رسیده که پرچمدار این سری یعنی پردازنده ۱۳۹۰۰k رو بررسی کنیم. این پردازنده ۶۰۰ دلار قیمت داره و اون رو باید با Ryzen 9 7950X مقایسه کرد. این مدل در حال حاضر قوی‌ترین پردازنده این نسل محسوب میشه و انتخاب کساییه که دوست دارن جدیدترین و پرقدرت‌ترین پردازنده دنیا رو (از کمپانی اینتل) داشته باشن. اگه دوست دارید اطلاعات کاملی درباره این پردازنده به دست بیارید، تا آخر این مطلب با بنچفا همراه بشید. 

اینتل ادعاهای جسورانه زیادی در مورد پرچمدار جدید نسل سیزدهم خودش نداشته، اما اون‌ها گفتن که افزایش سرعت کلاک به ۵.۸ گیگاهرتز (۶۰۰ مگاهرتز بیشتر از ۱۲۹۰۰K) و تعداد هسته‌های E برای ۱۳۹۰۰K دو برابر شده و به ۱۶ رسیده. با ۸ هسته P این پردازنده یعنی ۱۳۹۰۰K از نظر فنی یک پردازنده ۲۴ هسته‌ای محسوب میشه. البته همونطور که حتماً می‌دونید این هسته‌ها همه باهم برابر نیستن. این پردازنده که رقیب اصلی AMD Ryzen 9 7950X محسوب میشه علاوه‌بر این که از پرچم‌دار AMD تعداد هسته‌ بیشتری داره به فرکانس توربو بیشتری هم میرسه.

تغییرات قابل توجه دیگه این سی پی یو شامل افزایش ظرفیت حافظه کش L2 هسته‌های P از ۱.۲۵ مگابایت به ۲ مگابایت و افزایش ظرفیت کل حافظه کش L2 به ۱۶ مگابایته. هسته‌های E هم شاهد ارتقاء بیشتری در حافظه کش L2 هستن و از ۲ مگابایت در هر کلاستر به ۴ مگابایت و در مجموع ۱۶ مگابایت می‌رسن. ظرفیت کش L3 هم بیشتر شده و از ۳۰ مگابایت در ۱۲۹۰۰K به ۳۶ مگابایت با ۱۳۹۰۰K جدید رسیده. اما همونجوری که می دونیم اینا همه رو کاغذه. باید بریم نتایج تست‌ها رو بررسی کنیم تا ببینیم این تغییرات روی عملکرد نهایی چقدر تاثیر داره. درسته؟ 

این پردازنده یعنی Core i9-13900K به طور کلی  ۵۵ درصد حافظه کش بیشتری نسبت به ۱۲۹۰۰K داره که هر دوی اون‌ها از فناوری ۱۰ نانومتری اینتل استفاده می‌کنن، اگرچه مساحت کل معماری فقط ۲۴ درصد افزایش پیدا کرده و به ۲۵۷mm2 رسیده اما باید بدونیم که با یک CPU بسیار بزرگ‌تر طرف هستیم که تا ۱۲ درصد سرعت کلاک بیشتری داره. بنابراین منطقیه که از الان درباره افزایش دما نگران باشیم. در ادامه کامل به این موضوع می‌پردازیم. 

همزمان با پردازنده‌های جدید نسل  سیزدهمی اینتل، مادربردهای Z790 اینتل هم عرضه میشن. این مادربردها در مقایسه با مدل  Z690، پیشرفت هایی تو بخش اسلات‌های PCIe داشتن. برای مثال، Z690 تا ۱۲ لاین PCIe 4.0 و حداکثر ۱۶ لاین PCIe 3.0 ارائه میدن در حالی که چیپست جدید Z790 تا ۲۰ لاین PCIe 4.0 و تا ۸ تا PCIe 3.0 در اختیار کاربر میذارن . هر دو مدل هم از DMI 4.0 x8 برای اتصال پردازنده و چیپست استفاده می‌کنن.

این خیلی خوبه چون به این معنیه که Z790 به سازنده‌های مادربرد اجازه میده تا از پنج اسلات M.2 NVMe Gen 4 پشتیبانی کنن یا تعداد بیشتری از دستگاه‌های با پهنای باند بالا مانند کارت‌های توسعه گسسته USB4 یا Thunderbolt 4 80 Gbps رو فعال کنن. از طرفی ۸ لاین PCIe Gen 3 برای دستگاه های داخلی با پهنای باند کمتر مانند کارت‌های WLAN، ۲.۵ GbE LAN یا حتی ۱۰ GbE LAN کاملاً کافیه. 

با توجه به عرضه این مدل مادربردها، قراره این قطعه رو توی برندهای مختلف توی بازار ببینیم. حتماً بررسی مادربردهای Z790  رو توی وب‌سایت بنچفا براتون قرار میدیم. 

لازمه بدونید که این بررسی و تست‌ها شامل مقایسه این پردازنده با نسل ۱۰، ۱۱ و ۱۲ هم میشه. رم ها هم در دو حالت DDR4 3200 dual و DDR5 6400 در نظر گرفته شده. از طرفی توی بنچمارک‌های ترکیبی، ۱۳۹۰۰K به همراه گرافیک ۴۰۹۰ یعنی قدرتمندترین گرافیک حال حاضر تست شده. دیگه توضیح اضافی کافیه بریم که جدیدترین و قدرتمندترین پردازنده غول دنیای تراشه‌های اینتل رو بررسی کنیم. 

مشاوره اختصاصی بنچفا

اگر برای خرید قطعات کامپیوتر یا سیستمتون کمک لازم دارید، تیم بنچفا می‌تونه به‌صورت اختصاصی متناسب با کاربری و نیاز شما، یک کانفیگ حرفه‌ای آماده کنه که تک‌تک قطعاتش با توجه به سلیقه و نیاز شما انتخاب شدن. همچنین تو خرید قطعات هم می‌تونه کمکتون کنه تا بهترین قطعات رو با پایین‌ترین قیمت از بازار تهیه کنید. برای اطلاعات بیشتر، وارد صفحه «مشاوره حرفه‌ای خرید قطعات کامپیوتر با بنچفا» بشید. 👌😎❤️

سرعت کلاک پردازنده Core i9-13900K

قبل از اینکه سراغ نمودارها بریم، یک نگاهی به سرعت کلاک در تست Cinebench R23 داشته باشیم. پس از یک ساعت تست Core i9-13900K فرکانس تمام هسته‌ عدد ۵.۲ گیگاهرتز را برای هسته‌های P و ۴.۱ گیگاهرتز برای هسته‌های E ثبت کرد. این فرکانس با استفاده از خنک‌کننده مایع MSI CoreLiquid S360 360 میلی‌متری نصب شده در کیس MSI Prospect 700R به دست اومده. 

بنچمارک‌‎ پردازنده Core i9-13900K

در این مقاله از دیتای سایت تک‌سپات استفاده شده و نتایج و بنچمارک ها توسط تیم این مجموعه به‌دست اومده.

در تست‌های تک‌هسته‌ای (Single Core)، به نظر می‌رسه ۱۳۹۰۰K فرکانس ۵.۵ گیگاهرتز رو حفظ می‌کنه، بنابراین فرکانس تبلیغ شده اینتل یعنی رسیدن به ۵.۸ گیگاهرتز توی این تست خودشو نشون نداد. اگرچه HWinfo کلاک CPU رو تا ۵.۸ گیگاهرتز گزارش کرده.

با شروع نتایج تست چند هسته‌ای (Multi Core) Cinebench R23، می‌بینیم که ۱۳۹۰۰K می‌تونه با ۷۹۵۰X مطابقت داشته باشه که یک دستاورد چشمگیر محسوب میشه. البته باید توجه داشته باشیم که تنها پس از یک بار اجرا، CPU اینتل سریع‌تر بود و امتیازی در حدود ۴ تا ۵ درصد بیشتر از آنچه در اینجا نشان داده شده بود، کسب کرد، اما با وجود استفاده از خنک‌کننده مایع ۳۶۰ میلی‌متری، گلوگاه حرارتی امتیاز را پس از ۱۰ دقیقه کمی کاهش میده. در ادامه بررسی به این موضوع با دقت بیشتری نگاه می‌کنیم.

توی تست Cinebench R23 که یک تست وحشیانه سی‌پی‌یو محسوب میشه نتایج واقعا خوب به نظر میرسه. منظور از خوب اینه که ۱۳۹۰۰K حدود ۴۰ درصد از پرچم‌دار نسل قبلی یعنی ۱۲۹۰۰k بهبود عملکرد داشته. 

توی بنچمارک تک‌هسته‌ای Cinebench هم به طور خلاصه میشه گفت پردازنده ۱۳۹۰۰K مجموعاً ۷ درصد سریع‌تر از ۷۹۵۰X و ۱۱ درصد سریع‌تر از ۱۲۹۰۰K بود.

بنچمارک Blender Open Data یکی از بنچمارک‌هاییه که زمان زیادی طول می‌کشه تا تموم بشه، بنابراین ۱۳۹۰۰K زمان زیادی داره که داغ بشه و تا حدی به همین دلیله که از ۷۹۵۰X با اختلاف ۱۲ درصد عقب می‌افته. با این حال، ۴۱ درصد سریع‌تر از ۱۲۹۰۰K بود.

می‌رسیم به تست نرم‌افزار پریمیر پرو ۲۰۲۲ که احتمالاً خیلی‌ها دوست دارن بدونن این پردازنده توی این تست چه عملکردی داره. خب همونطور که توی تصویر می‌بینید پردازنده اینتل یعنی ۱۳۹۰۰K از پرچمدار AMD یعنی ۷۹۵۰X عقب میمونه. با این حال حدود ۲۵ درصد از ۱۲۹۰۰K قوی‌تره. توی این بنچمارک‌ها به خوبی شاهد پیشرفت اینتل نسبت به نسل قبلی خودش هستیم. هرچند تعویض سی‌پی‌یو پس از گذشت یک نسل شاید خیلی منطقی نباشه اما این باعث میشه کسایی مثل منو شما که دارید این مطلب رو می‌خونید به وجد بیایم از پیشرفت‌هایی که داریم می‌بینیم.

بعد از گذشتن از پریمیر بدون شک نوبت به دوست جدانشدنی اون یعنی فوتوشاپ میرسه. می‌دونیم که فوتوشاپ کلاً تست تکه‌هسته‌ای رو بیشتر دوست داره. این پردازنده هم به دلیل عملکرد بهتر در پردازش‌های تک هسته‌ای تونسته صدر نشین نتایج این تست بشه. اینجا با امتیاز کمی بیش از ۱۶۰۰ رتبه برترو کسب کرده و ۶ درصد سریع‌تر از ۷۹۵۰X ظاهر شده.

توی افترافکت هم می‌بینیم که با اختلاف واقعاً کمی اینتل تونسته صدرنشینی خودش رو بعد از فتوشاپ، توی افترافکت هم حفظ کنه. چون که مثل فتوشاپ، افترافکت هم عملکرد تک هسته‌ای رو بیشتر دوست داره. (خبر خوب برای طرفدارای اینتل)

بنچمارک و عملکرد ۱۳۹۰۰K در بازی‌ها

حالا دیگه نوبت به این میرسه که بریم سراغ بازی‌ها و ببینیم پرچمدار جدید اینتل یعنی ۱۳۹۰۰K چه عملکردی از خودش نشون میده.

نتایج بنچ‌مارک بازی‌هارو با تست بازی Factorio شروع می‌کنیم، که حساسیت زیادی به کش داره و در واقع فقط به عملکرد تک‌هسته‌ای توجه می‌کنه. در اینجا پادشاه جدید اینتل یعنی ۱۳۹۰۰K حدود ۹ درصد سریع‌تر از ۱۲۹۰۰K و ۷۹۰۰X بود و فقط از ۵۸۰۰X3D عقب‌تر بود. واقعا چی بود این ۵۸۰۰X3D با کش سه‌بعدی؟ حتماً تو یه مقاله دیگه درباره این هیولای جهش‌یافته هم صحبت می‌کنیم.

می‌رسیم به بازی Rainbow six Extraction. توی این بازی پردازنده ۱۳۹۰۰K تونسته امتیاز برتر رو به دست بیاره اما به طور کلی ممکنه با دیدن نتایج تعجب کنید. الان دلیلش رو بهتون میگم. این بازی به طور کلی با طراحی CCD دوال AMD که توی قطعاتی مانند ۷۹۵۰X و ۷۹۰۰X استفاده شده، مشکل داره و به همین دلیل نتایج این دو پردازنده از هر دو مدل ۷۷۰۰X و ۷۶۰۰X کندتره. با این حال عملکرد کلی قوی بود و ما درنهایت به دنبال نتایج قابل مقایسه بین ۱۳۹۰۰K و ۷۹۵۰X هستیم.

نتایج ۱۴۴۰p با تنظیمات سطح بالا بیشتر به GPU محدود میشن. اما بد نیست بدونید که با توجه به نتایج به دست اومده شاهد عملکرد بهتر ۱% پایین با پردازنده‌های نسل سیزدهم در مقابل نسل دوازدهم هستیم. (تنها جایی که یک درصد مهمه :)))

بازی بعدی Hitman3 رو داریم. توی این بازی ۱۳۹۰۰K نمی‌تونه به مدل‌های رده‌بالای Zen 4 یعنی ۷۷۰۰X، ۷۹۰۰X و ۷۹۵۰X برسه. (قدرت AMD) . برای مثال سی‌پی‌یو ۷۹۵۰X حدود ۵ درصد سریع‌تر بود. اینجا ما می‌تونیم متوجه بشیم که معماری چقدر می‌تونه تأثیرگذار باشه. تقابل Raptor Lake و Zen 4 توی دو نسل به نظرم خیلی چشمگیره.

در آخر هم لازمه بدونید که ۷۹۵۰X توی رزولوشن بالا عملکرد ضعیف‌تری نسبت به ۱۳۹۰۰K داشت.

نتایجی که از بازی Remastered Spider-Man به دست اومده یک برد بزرگ برای ۱۳۹۰۰K محسوب میشه. به خصوص زمانی که ۱۳۹۰۰K را به حافظه DDR5 مجهز بشه. توی این حالت می‌بینیم که عملکرد خوب ۱۵% را با میانگین ۱۴۱ فریم بر ثانیه ارائه میده. در نهایت هم ۱۳۹۰۰K پردازنده ۷۹۵۰X رو با اختلاف ۱۴ درصد شکست میده.

۱۳۹۰۰K با تنظیمات ۱۴۴۰P هم قدرتمند بود و ۷۹۵۰X رو با اختلاف ۱۵ درصد و ۱۲۹۰۰K رو با ۱۶ درصد اختلاف شکست داد.

۱۳۹۰۰K در Shadow of the Tomb Raider نیز بسیار خوب ظاهر شد و با ۲۸۸ فریم در ثانیه تونست ۷۹۵۰X رو با اختلاف ۹ درصد شکست بده. همچنین لازمه بدونید که ۱۳۹۰۰K در اینجا با استفاده از رم‌های DDR5 در مقابل DDR4 حدود ۱۶ درصد سریع‌تر ظاهر شد.

در تنظیمات بالاتر هم اگرچه با یک گلوگاه GPU در ۱۴۴۰p مواجه می‌شیم، اما همچنان شاهد بهبودی قابل توجه ۲۱ درصدی به ۱ درصد در هنگام اجرای ۱۳۹۰۰K با DDR5 در مقابل DDR4 هستیم.

پردازنده ۱۳۹۰۰K در بازی Cyberpunk 2077 شبیه به غول بی‌شاخ‌ودم ظاهر میشه. پردازنده نسل سیزدهم Core i9 اینتل با استفاده از حافظه DDR5 به ۲۱۷ فریم بر ثانیه می‌رسه. و ۱۰ درصد از ۷۹۵۰X سریع‌تره. ۱۳۹۰۰K همچنین با استفاده از حافظه DDR5 در مقابل DDR4 حدود ۱۳درصد سریع‌تره.

آخرین بازی که قصد داریم به نتایج اون نگاهی داشته باشیم، بازی Counter-Strike: Global Offensive است. توی این بازی۱۳۹۰۰K نسبت به ۱۲۹۰۰K حدود ۱۱ درصد گام به جلو برداشته. با این حال پردازنده ۷۷۰۰X در این بازی بهترین نتیجه رو داره و به طور متوسط به ​​۵۵۸ فریم در ثانیه میرسه.

در حالی که در تنظیمات ۱۴۴۰p نهایتاً به ۵۱۰ فریم بر ثانیه می‌رسیم. ۱۳۹۰۰K با استفاده از حافظه DDR5 دقیقاً همین عملکردو داشت و ۱۲٪ سریع‌تر از ۱۲۹۰۰K بود.

با توجه به میانگین بنچ‌مارک‌های گرفته شده در بازی‌های مختلف میشه اینجوری گفت که ۱۳۹۰۰K درحال حاضر بهترین پردازنده برای بازی‌هاست. ۷۹۵۰X با اختلاف ۶ درصد و ۷۷۰۰X تنها با ۴ درصد در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرن. وقتی ۱۳۹۰۰K با حافظه ارزان‌تر DDR4 جفت میشه، میتونه با نتایج ۷۹۵۰X مطابقت داشته باشه. در مقایسه با ۱۲۹۰۰K، ما به دنبال بهبود عملکرد ۱۴ درصدی هنگام جفت شدن هر دو با حافظه DDR5 هستیم.

زمانی که پردازنده ۱۳۹۰۰K به مقدار زیادی زیر فشار باشه، دمای اون به شدت بالا میره و کولرهای بالارده تا یک حدی می‌تونن اون رو خنک نگه دارن

عملکرد خنک‌کنندگی پردازنده ۱۳۹۰۰K

با استفاده از خنک‌کننده مایع ۳۶۰ میلی‌متری MSI CoreLiquid پردازنده ۱۳۹۰۰K به ۱۰۰ درجه می‌رسه. واضحه که خیلی عدد زیادیه و در حالی که تنها ۵ درجه گرمتر از CPU های Zen 4 ظاهر شده، نتایج بسیار بدتر از اون چیزیه که در سری Ryzen 7000 AMD دیدیم. این نتایج برای کولرهای دیگه مانند چندین AIO رده‌بالا، حتی مدل‌های ۴۲۰ میلی‌متری یکسان بوده.

در شروع بنچمارک Core i9-13900K با سرعت کلاک تمام هسته‌ای در حدود ۵.۴ گیگاهرتز کار می‌کرد، اما این فرکانس رفته رفته کم شد و با CoreLiquid S360 در اتاقی با دمای ۲۱c در داخل یک کیس با تهویه مناسب به ۵.۲ گیگاهرتز رسید. خلاصه بخوام بهتون بگم، با یک خنک‌کننده بسیار توانا، عملکرد کولینگ شدیداً به خطر می‌افته و گلوگاه حرارتی رخ میده و دماها به طور هشداردهنده‌ای بالا میرن.

به طور کلی مثل نسل قبلی که ۱۲۷۰۰ انتخاب بهتری از نظر بالارفتن حرارت بود، کم‌وبیش میشه گفت توی نسل جدید هم همین نتیجه رو داریم.

زمانی که ۱۳۹۰۰K به مقدار زیادی زیر فشار باشه، دمای اون به شدت بالا میره و کولرهای بالارده تا یک حدی می‌تونن اون رو خنک نگه دارن. دمای بالا از طرفی باعث افت عملکرد این پردازنده میشه. با این حال باید بدونید که به طور میانگین سیستم شما از ۱۰۰درصد توان پردازنده استفاده نمی‌کنه.

از پردازنده ۱۳۹۰۰K چی فهمیدیم؟

بدون شک نمی‌تونیم بگیم به ۱۳۹۰۰K به طور کلی ناامیدکننده‌ست. با این حال همه چیز خیلی خوب به نظر می‌رسید تا اینکه به بخش مصرف انرژی و دما رسیدیم. با نگاهی که به نتایج مصرف انرژی این پردازنده انداختیم، متوجه شدیم این تراشه سعی داره از قدرت بیشتری نسبت به کارت گرافیک شما استفاده کنه. این نتیجه دقیقاً برای ۱۲۹۰۰K هم وجود داشت که خیلی جالب به نظر نمی‌رسید. اما حالا با عرضه شدن نسل سیزهم پردازنده‌های اینتل این ضعف رو توی پرچمدار این نسل هم می‌بینیم.

این واقعیت که با نصب AIO با کیفیت ۳۶۰ میلی‌متر، این CPU در اتاق ۲۱ درجه سلسیوس در کمتر از ۲۰ ثانیه به حداکثر دمای اتصال حرارتی (TjMAX) می‌رسه، شوخی بدیه. خنک‌کننده AIO عظیم Arctic Liquid Freezer II 420mm هم روی این پردازنده تست شده به این امید که بتونه کمی ۱۳۹۰۰K رو رام کنه که باز هم نتیجه تفاوت قابل توجهی نداشت.

اما بین پردازنده نسل سیزدهمی اینتل و پردازنده‌های Zen 4 AMD کدوم می‌تونه انتخاب بهتری باشه؟

این بستگی به این داره که شما به دنبال چه چیزی هستید. در همین راستا این هم باید بدونید که برای کسایی که قصد جمع کردن یک سیستم جدید رو دارن، سرمایه‌گذاری کمی بیشتر روی AM5 حتماً جواب میده، همونطور که برای دارندگان AM4 نتیجه خوبی داشت. از طرفی، نسل سیزدهم اینتل در انتهای راه قرار داره. منظور از انتهای راه اینه که به زودی سوکت اون عوض میشه و پردازنده ها رو توی یک معماری کاملاً جدید می‌بینیم. بنابراین سرمایه‌گذاری روی یک مادربرد سری ۷۰۰ یا یک برد سری ۶۰۰ به قصد ارتقا اصلا ایده خوبی نیست.

از طرف دیگه، اگر هدف عملکرد CPU بالا و در عین حال صرفه جویی در قیمت باشه، ۵۸۰۰X3D یک گزینه قوی با قیمت ۴۰۰ دلاره که هنوز می‌تونه جزو انتخاب‌هامون باشه مخصوصاً که هزینه پلتفرم هم اینجا کاهش پیدا می‌کنه. AM4 هم به عنوان یک پلتفرم در انتهای جاده قرار داره، اما حداقل در این مورد، شما در حال صرفه جویی در مقدار زیادی از تغییرات هستید که این ضرر رو کاملاً جبران می‌کنه.
در مورد ۱۳۹۰۰K هم باید بدونید که ممکنه نسبت به ۷۹۵۰X فقط حدود ۵c خنک‌تر کار کنه، اما نکته مهم اینجاست که رایزن با نصف مصرف همین انرژی به این دما میرسه.

البته نگران نباشید شاید مثل پارسال Core i7-13700K و Core i5-13600K انتخاب بهتری باشن.