محاسبه‌گر گلوگاه پردازنده
(برای کاربری گیمینگ)
گلوگاه یا باتلنک چیست؟
در بخش ابتدایی این صفحه ماشین حساب گلوگاه پردازنده رو مشاهده کردید. حالا می‌خوایم به پرسش «گلوگاه یا باتلنک چیست؟» یه پاسخ ساده بدیم. باتلنک تعریف ساده‌ای داره؛ کلمه باتلنک از «باتل» و «نک» تشکیل شده، باتل به معنای بطری و نک هم میشه گردن یا دهانه‌ی بطری. از روی اسمش تعریف می‌کنم که باتلنک پردازنده چیه. یه بطری رو فرض بکنید که توش پره آبه و می‌خوایم بریزیم تو لیوان :)). حالا دهانه این بطری هرچقدر تنگ‌تر باشه، آب با سرعت کمتری ازش خارج میشه. به این میگن گلوگاه. میشه از بزرگراه‌ها هم مثال زد. شما تصور کنید بین مبدا و مقصد شما، یک اتوبان وجود داره. حالا هرچی این بزرگراه بزرگ‌تر باشه و خودروها با سرعت بالاتری حرکت کنن، شما هم سریع‌تر به مقصد می‌رسید.
حالا این قطعه ایجاد کننده گلوگاه می‌تونه پردازنده باشه، کارت گرافیک باشه، یا حتی رم و کولر. باتلنک همیشه وجود داره و نمیشه اونو به طور کامل از بین برد، تنها کاری که میشه کرد اینه که جوری قطعات سیستم رو انتخاب کنیم که این محدودیت به حداقل برسه. باتلنک اینطور نیست که سیستم شما رو از درست کار کردن بندازه یا باعث بشه قطعات شما آسیب ببینه یا حتی بسوزه، صرفا باعث میشه قطعات شما در بهینه‌ترین حالت کار نکنن و در نتیجه شما نتونید از تمام توان قطعات‌تون استفاده کنید.
اصطلاح باتلنک در استفاده گیمینگ، بیشتر به معنای محدود شدن کارت گرافیک توسط پردازنده‌ست. در این حالت، پردازنده شما نمی‌تونه پا به پای کارت گرافیک شما حرکت کنه و اطلاعات رو برای رندر تصویر به اون برسونه، در نتیجه کارت گرافیک بیکار می‌مونه تا پردازنده آروم آروم کاراشو بکنه و اطلاعات رو بهش بده.این باعث افت عملکرد نمیشه، اما گاهی اوقات می‌تونه باعث یه تاخیر کوچیک در نمایش تصویر بشه.
برای اینکه بهتر باتلنک رو متوجه بشید، باید نگاهی به اتفاقاتی که موقع رندر تصویر بازی میفته داشته باشیم. وقتی شما یک بازی رو اجرا می‌کنید، پردازنده فایل‌های بازی رو انتخاب می‌کنه و اون‌ها رو به رم انتقال میده. پس از اون، در هر صحنه از بازی و با هر فریم، پردازنده اطلاعات رو بررسی می‌کنه و مشخص می‌کنه که در این لحظه چه اتفاقی داره میفته و چه تصویری باید به نمایش گذاشته بشه. حالا پردازنده می‌دونه دقیقا چه اتفاقی داره میفته، اما نمی‌تونه اونو برای شما به تصویر بکشه؛ اینجاست که این اطلاعاتی که پردازش کرده رو به کارت گرافیک منتقل می‌کنه. کارت گرافیک این اطلاعات رو به تصویر می‌کشه، و وقتی به نتیجه رسید که چه تصویری باید به نمایش گذاشته بشه، هر فریم رو با استفاده از شیدرها و باقی هسته‌ها پیکسل به پیکسل می‌سازه و بیرون میده. همه این اتفاقات، زیر ۱۰ میلی‌ثانیه اتفاق میفته:))).
حالا موتور هر بازی رفتار متفاوتی داره و از منابع در دسترس به طرز دیگه‌ای استفاده می‌کنه؛ مثلا شما می‌تونید با یه سیستم ۵-۶ ساله بازی Apex Legends رو که یه عنوان FPS آنلاینه رو اجرا کنید و به راحتی بدون اینکه به هر کدوم از قطعات فشار بیاد شاهد بالای ۱۰۰ فریم بر ثانیه باشید، اما در بازی‌های آفلاین اینطور نیست. بازی‌های AAA امروزی فشار زیادی به کارت گرافیک و پردازنده میارن و از هر دو استفاده می‌کنن. مثلا بازی Cyberpunk 2077 رو که اجرا می‌کنید و تنظیمات رو بالا می‌برید، می‌بینید که هم کارت گرافیک، هم پردازنده و هم رم شما زیر فشار زیادیه. این به خاطر اینه که این جور بازی‌ها کلی تکسچر و جزئیات سنگین با محاسبات زیاد دارن.
با توجه به بازی و بهینه سازی بازیسازها، شما ممکنه بتونید باتلنکی که بازی در استفاده از قطعات داره رو کاهش بدید، اما این کاملا به رفتار موتور بازی بستگی داره و چیز ثابتی نیست. به طور کلی، بهترین روش اینه که قطعات رو طوری انتخاب کنید که باتلنک در کمترین حالت ممکن باشه.
راهنمای استفاده از ماشین حساب گلوگاه یا باتلنک پردازنده
حالت اول: گلوگاه/ باتلنک کم
اگر در این محاسبه‌گر «باتلنک کم» به شما اعلام شد، یعنی پردازنده و گرافیک انتخابی باهم به‌خوبی کار می‌کنن و حداقل گلوگاه رو باهم دارن، درنتیجه نیاز به هیچ نگرانی‌ای بابت گلوگاه نباید داشته باشید.
حالت دوم: گلوگاه/ باتلنک متوسط
زمانی که گلوگاه یا باتلنک اعلامی متوسط باشه، یعنی پردازنده انتخاب شده مقداری گلوگاه ایجاد می‌کنه، اما این میزان گلوگاه درحدی نیستش که بخواد عملکرد گیمینگ سیستم شمارو مختل کنه یا افت شدیدی در FPS بازی‌ها تجربه کنید. صرفا میزان FPS یه درصد کمی از حداکثر FPSای که کارت گرافیک شما با قوی‌ترین پردازنده موجود میده، کمتره. در این حالت بازهم جای نگرانی خاصی نیست اما باید اینو بدونید که پردازنده شما تقریبا لب مرزی حساب میشه و ممکنه در یک سری بازی‌های CPU محور عملکرد خیلی خوبی به نمایش نذاره، درنهایت اگر باتلنک متوسط رو مشاهده کردید و بودجه شما محدود بود و نمی‌تونستید مدل پردازنده رو افزایش بدید، با همون ترکیب جلو برید تا بهترین نتیجه رو بگیرید.
برخی کاربرها دچار این اشتباه می‌شن که برای رسوندن گلوگاه به حداقل، مدل پردازنده رو افزایش و مدل گرافیک رو کاهش میدن، در این حالت درسته که باتلنک کم میشه اما نسبت به حالت باتلنک متوسط شما FPS کمتری می‌گیرید. یک مثال واقعی میشه ترکیب ۱۲۴۰۰ و RTX 4070 که باتلنک متوسط دارن باهم. در این حالت شما اگر پردازنده رو به ۱۳۴۰۰ ارتقا بدید و کارت گرافیک رو به ۴۰۶۰TI کاهش بدید، باتلنک کم به شما اعلام میشه اما FPS شما در ۹۹ درصد بازی‌ها کمتر از ترکیب ۴۰۷۰ و ۱۲۴۰۰ هست.
✅ برای سیستم‌های گیمینگ اقتصادی، حالت باتلنک متوسط با پردازنده‌های اقتصادی و نسل جدید، بهترین انتخاب هست.
بهتره اگه دارید با بودجه محدودی سیستم گیمینگ تهیه می‌کنید، بخش عمده بودجه‌تون رو روی کارت گرافیک متمرکز کنید. کارت گرافیک‌ها گرون‌ترین قطعات هر سیستمی هستن و با هزینه بیشتر روی اون‌ها هم عملکرد بهتری در کوتاه مدت دریافت می‌کنید، هم در زمان ارتقای سیستم می‌تونید همون کارت رو نگه دارید.
حالت سوم: گلوگاه/ باتلنک زیاد
حالت سوم هم میشه باتلنک زیاد که در این حالت انتخاب اون پردازنده و اون گرافیک منطقی نیست و یا باید پردازنده قوی‌تر انتخاب بشه و یا کارت گرافیک ضعیف‌تر تا هدررفت بودجه نداشته باشیم.
البته زمانی هم هست که این اتفاق نباید براتون چندان اهمیتی داشته باشه. کاربرانی مثل آهنگسازها و برنامه‌نویس‌ها، استفاده زیادی از کارت گرافیک ندارن و یه کارت گرافیکی که صرفا بهشون تصویر بده براشون کافیه. در چنین شرایطی، هزینه بیشتر برای پردازنده منطقی‌تره و یه کارت گرافیک میان‌رده یا حتی پایین‌رده کار رو راه می‌ندازه. حواستون باشه که اصطلاح باتلنک بیشتر در تجربه گیمینگ تاثیرگذاره تا کاربری‌های دیگه.
مهم‌ترین هدف از احتساب و برنامه‌ریزی برای باتلنک، جلوگیری از هدر رفت منابعه. شما می‌تونید با خرید بالارده‌ترین قطعات موجود در بازار از باتلنک جلوگیری کنید، اما استفاده درستی از منابع نکردید. بهتره با توجه به اطلاعاتی که بالا ارائه دادیم، به خوبی درباره انتخاب قطعات تصمیم بگیرید تا از خریدتون راضی باشید.