پردازنده یا همون CPU، مهم‌ترین قطعه در هر سیستم کامپیوتریه که بدون اون هیچ چیزی توی دستگاه شما کار نمی‌کنه. پردازنده مثل مغز یه آدمه که تصمیم می‌گیره و دستور میده همه چیز چطور پیش بره. حالا تو این مطلب می‌خوایم ببینیم پردازنده دقیقاً چیه، چی کار می‌کنه، چی باعث میشه که پردازنده‌ها فرق داشته باشن و چطور شرکت‌ها پردازنده‌ها رو می‌سازن. تا پایان این مطلب همراه بنچفا باشید.
پردازنده (CPU) چیه؟
پردازنده یا همون CPU، مرکزی‌ترین قسمت سیستم کامپیوتریه که کارش انجام دادن تمام پردازش‌ها و محاسباته. وقتی شما یه برنامه باز می‌کنید یا می‌خواید یه کاری با کامپیوتر یا گوشی انجام بدید، پردازنده دستورات رو اجرا می‌کنه و نتیجه رو به شما نشون میده.
خیلی ساده بخوایم بگیم، پردازنده یه سری عملیات انجام میده مثل جمع و تفریق، مقایسه اعداد، یا حتی انتقال اطلاعات بین قسمت‌های مختلف سیستم. این کارها به کمک میلیون‌ها ترانزیستور توی پردازنده انجام میشه. در نهایت پردازنده این اطلاعات رو برای نمایش به پردازنده گرافیکی انتقال میده.
وظایف پردازنده (CPU) در سیستم
پردازنده کارهای مختلفی انجام میده، اما به طور کلی میشه گفت سه تا کار اصلی داره:
- دریافت دستورها: اول از همه پردازنده دستوراتی که از برنامه‌ها و نرم‌افزارها بهش داده شده رو دریافت می‌کنه.
- انجام محاسبات و پردازش: بعد پردازنده این دستورات رو پردازش می‌کنه. مثلاً ممکنه یه محاسبه ریاضی انجام بده یا داده‌ای رو جابه‌جا کنه.
- ارسال نتیجه: در آخر، پردازنده نتیجه کارش رو به بقیه اجزای سیستم می‌فرسته تا نتیجه به کار بیاد.
این سه مرحله در هر ثانیه ممکنه میلیون‌ها بار تکرار بشه. به همین خاطره که پردازنده‌ها باید قدرت زیادی داشته باشن تا بتونن این همه کار رو سریع انجام بدن. هرچقدر سریع‌تر و با مصرف برق کمتر، بهتر.
انواع معماری پردازنده یا سی‌پی‌یو
پردازنده یا همون سی‌پی‌یوها انواع مختلفی دارن که معروف‌ترینشون معماری x86 و ARM هستن. این معماری‌ها تفاوت‌هایی دارن که باعث میشه پردازنده‌ها سرعت، مصرف انرژی، و کارایی‌های مختلفی داشته باشن.
معماری x86
معماری x86 بیشتر توی کامپیوترهای شخصی (PC) و لپ‌تاپ‌ها استفاده میشه. این معماری از قدیمی‌ترین معماری‌هاست که توسط اینتل توسعه داده شد و در طی سال‌ها اینتل و AMD اون رو بهینه کردن. پردازنده‌های x86 برای بالاترین میزان عملکرد بهینه شدن و معمولاً انرژی زیادی مصرف می‌کنن و گرمای زیادی تولید می‌کنن. امتیاز تولید پردازنده بر پایه این معماری رو فقط اینتل و AMD دارن.
معماری ARM
معماری ARM کاملاً از x86 متفاوته. هر شرکتی که از هولدینگ آرم گواهی بگیره، می‌تونه بر پایه معماری اون‌ها پردازنده بسازه. این معماری برای بهینگی عملکرد نسبت به مصرف برق توسعه داده شده و بیشتر توسط دستگاه‌های پرتابل استفاده میشه. کوالکام پردازنده‌های مبتنی بر ARM رو برای موبایل‌ها و لپ‌تاپ می‌سازه و اپل هم بر پایه این معماری تمام پردازنده‌هاش رو تولید می‌کنه.
شرکت‌های تولیدکننده پردازنده
چند تا از بزرگ‌ترین شرکت‌هایی که پردازنده تولید می‌کنن عبارتند از:
- Intel: این شرکت یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پردازنده‌های x86 توی دنیاست و پردازنده‌های معروف سری Core و Xeon رو تولید می‌کنه. پردازنده‌های این شرکت در پیسی‌های دسکتاپ، لپ‌تاپ و سرورها دیده میشه و قبلا هم پردازنده‌های مک‌های اپل رو می‌ساخت.
- AMD: رقیب اصلی Intel، پردازنده‌های سری Ryzen و EPYC رو می‌سازه که توی بخش‌های مختلف بازار از جمله بازی‌ها و سرورها خیلی محبوب شدن. سری رایزن رو ما در دسکتاپ، لپ‌تاپ و همچنین کنسول‌های بازی خانگی و پرتابل می‌بینیم. سری EPYC سری مناسب سرور این شرکته.
- Qualcomm: این شرکت پردازنده‌های Snapdragon رو می‌سازه که بیشتر توی گوشی‌های موبایل استفاده میشه و بر اساس معماری ARM هستن. کوالکام به تازگی پردازنده Snapdragon X Elite و X Plus رو برای لپ‌تاپ‌ها عرضه کرده که روی Vivobook S15 دیدیم.
- Apple: اپل خودش پردازنده‌هایی مثل A-series برای گوشی‌های آیفون و M-series برای مک‌ها رو طراحی کرده که بر پایه معماری ARM هستن. جدیدترین نسخه این پردازنده‌ها، سری A18 برای آیفون ۱۶ و سری M4 برای مک بوک، آیپد و مک‌های دسکتاپ این شرکته.
جمع بندی
پردازنده‌ها به‌عنوان قلب تپنده هر سیستم کامپیوتری عمل می‌کنن و بدون وجودشون هیچ‌چیز کار نمی‌کنه. هر چی پردازنده قوی‌تر باشه، سیستم شما سریع‌تر و کارآمدتر میشه. معماری‌های مختلف مثل x86 و ARM هم ویژگی‌های خاص خودشون رو دارن که باعث میشه پردازنده‌ها توی کاربردهای مختلف بهتر عمل کنن. شرکت‌های بزرگی مثل Intel، AMD، Qualcomm و Apple هم هر کدوم پردازنده‌هایی با ویژگی‌های متفاوت تولید می‌کنن که توی دستگاه‌های مختلف استفاده میشه.
امیدوارم این توضیحات به شما کمک کرده باشه تا بدونید پردازنده چیه و بیشتر با پردازنده‌ها و تفاوت‌های معماری‌ها آشنا بشید!
