RPM چیست و چه تاثیری در عملکرد هارد دیسک (HDD) دارد؟

هارد دیسک‌ها تا به امروز یکی از اجزای اصلی کامپیوتر به حساب میان که در سال‌های اخیر به‌دلیل پیشرفت فناوری‌های استفاده شده در SSD شاهد کمرنگ شدن این قطعه در سیستم‌ها هستیم. با این حال هارددیسک درایو همچنان برای آرشیو اطلاعات استفاده میشه. هارددیسک همونطور که از اسمش برمیاد دارای یک دیسک مغناطیسیه که اطلاعات روی اون ذخیره میشه. RPM واحدی برای میزان چرخش این دیسک در دقیقه‌ست. در ادامه این مقاله قصد داریم به سوال RPM چیست؟ پاسخ بدیم و بینیم که RPM بیشتر چه تاثیری در عملکرد کامپیوتر داره. تا آخر این مطلب با بنچفا همراه باشید. 

RPM چیست؟

RPM مخفف عبارت (Rounds per Minuts)ـه و به معنای دور در دقیقه‌ست. RPM می‌سنجه که چقدر دیسک هارد در یک دقیقه میچرخه. سرعت RPM نشون می‌ده که یه HDD چقدر سریع می‌تونه به داده‌ها دسترسی پیدا کنه. برای مثال، اگه دو تا هارد دیسک رو با هم مقایسه کنیم، یکی با ۵۴۰۰ RPM و دیگری با ۷۲۰۰ RPM، هارد دیسک با ۷۲۰۰ RPM داده‌ها رو خیلی سریع‌تر می‌خونه یا می‌نویسه.

حالا که به پرسش RPM چیست؟ پاسخ دادیم، توجه داشته باشید که RPM هم می‌تونه به سرعت دور در دقیقه یک فن کیس کامپیوتر یا فن خنک‌کننده پردازنده اشاره کنه. با RPM بالا، فن هوا رو سریع‌تر به کامپیوتر یا پردازنده وارد یا از اونها خارج می‌کنه تا گرمای اضافی رو از بین ببره. ولی باید بدونید که با افزایش RPM فن، صدا یا دسی‌بل (dBA) هم افزایش پیدا می‌کنه.

RPM چگونه بر سرعت کامپیوتر تاثیر میذاره؟

همون‌طور که گفتم، RPM نشون می‌ده که دیسک در یک دقیقه چند دور می‌چرخه. با افزایش RPM ممکنه سروصدای دیسک بیشتر بشه اما این سرعت باعث میشه که هارد دیسک سریع‌تر به مکان‌های مختلف روی دیسک دسترسی پیدا کنه تا داده‌ها رو بخونه یا بنویسه. پس کامپیوتر وقت کمتری صرف انتظار عملکرد هارد دیسک می‌کنه و در نهایت عملکرد کلی کامپیوتر رو بهبود می‌بخشه.

چرا از هارد دیسک‌هایی با RPM کمتر استفاده میشه؟

هنوزم هارد دیسک‌هایی با RPM کمتر برای کاهش هزینه‌های کلی کامپیوتر استفاده می‌شن. برخی لپتاپ‌ها هنوز از هارد دیسک‌هایی با ۵۴۰۰ RPM به دلیل کاهش هزینه‌ها استفاده می‌کنن. هرچند امروزه می‌بینیم که علاوه بر HDD یک یا چند SSD برای لپ‌تاپ‌های جدید استفاده میشه. علاوه بر این از هارد دیسک‌هایی با سرعت RPM کمتر برای داده‌های بکاپ و آرشیو داده‌ها استفاده میشن که نیاز به دسترسی سریع ندارن. به‌عنوان مثال، اگه میلیون‌ها عکس دارید، احتمالا به‌صرفه‌تر باشه که آرشیو اون عکس‌ها رو توی یه هارد دیسک با سرعت کمتر با هزینه کمتر ذخیره کنید.

آیا میشه RPM هارد دیسک رو تغییر داد؟

در یک کلمه؛ نه. سرعت RPM هارد دیسک قابل افزایش یا کاهش نیست. اگه متوجه شدید که هارد دیسکتون به خاطر RPM پایین خیلی کندعمل می‌کنه، باید اونو عوض کنید یا به SSD فکر کنید. در حال حاضر قیمت HDD و SDD کم کم داره به هم نزدیک میشه. بنابراین بهتره که کلا روی SSD سرمایه‌گذاری کنید.

آیا باید هارد دیسک با RPM بالا بخرم یا استفاده کنم؟

با توجه به مزایای SSD و اینکه قیمت‌هاشون همچنان در حال افته، ما فقط توصیه می‌کنیم که هارد دیسک رو برای ذخیره کردن اطلاعاتی تهیه کنید که نیاز به دسترسی مداوم بهشون ندارید. ما به دلیل عملکرد خیلی بهتر SSD، فقط توصیه می‌کنیم که یه کامپیوتر با SSD بخرید.

۵۴۰۰ RPM در مقابل ۷۲۰۰ RPM

در حال حاضر می‌شه هارد دیسک‌هایی رو دید که تا ۱۵۰۰۰ دور در دقیقه می‌چرخن اما این هارد دیسک‌ها برای کاربری‌های خاص استفاده میشن. محبوب‌ترین‌ها برای رایانه‌های رومیزی و لپتاپ‌ها معمولاً بین ۵۴۰۰ و ۷۲۰۰ RPM هستن.

هارد دیسک‌هایی با ۷۲۰۰ RPM سرعت خواندن و نوشتن سریع‌تری داشته و برای اجرای سیستم عامل، اجرای برنامه‌ها به سرعت و انتقال فایل‌ها مناسب‌تر هستن. ولی نکته اینه که این HDDها ممکنه گرون‌تر باشن، گرمای بیشتری تولید کنن، بیشتر برق مصرف کنن، بیشتر صدا تولید کنن و عمر مفید کمتری داشته باشن نسبت به هارد دیسک‌های با سرعت دوران کمتر.

بعدش هم هارد دیسک‌هایی هستن با سرعت ۵۴۰۰ RPM که انتظار می‌ره سرعت انتقال فایل‌هاشون کمتر باشه، ولی کمتر برق مصرف می‌کنن (بنابراین کمتر گرم می‌شن و ساکت‌ترن) و ارزون‌ترن. در ابتدا بیشتر مردم ممکنه این هارد دیسک‌ها رو نادیده بگیرن، ولی برای ذخیره فایل‌های بزرگ و آرشیو اطلاعات انتخاب خوبی هستن.

همونطور که اشاره شد، هارد دیسک‌ها با ۷۲۰۰ RPM سریع‌تر از ۵۴۰۰ RPM ها هستن، ۵۴۰۰ RPM به طور میانگین حدود ۱۰۰ مگابایت بر ثانیه سرعت خواندن و نوشتن دارن و ۷۲۰۰ RPM ها حدود ۱۲۰ مگابایت بر ثانیه سرعت دارن. اگه دارید تصمیم می‌گیرید، کدوم رو تهیه کنید در نظر بگیرید که هر دو هارد دیسک تقریباً مشابه هستن، با این تفاوت که یک هارد دیسک با ۷۲۰۰ RPM حدود ۲۰ درصد سریع‌تر از یک هارد دیسک با ۵۴۰۰ RPM به حساب میاد.

اگه به عملکرد نیاز دارید، هارد دیسک‌های با ۷۲۰۰ RPM رو در نظر بگیرید. ولی اگه هدف ذخیره فایل‌هاست (به عنوان مثال روی یک NAS یا سرور با مصرف برق پایین)، هارد دیسک‌های با ۵۴۰۰ RPM رو در نظر بگیرید یا اگه قراره یک سرور با مصرف برق پایین بسازید، بهتره از هارد دیسک‌های با ۵۴۰۰ RPM استفاده کنید.

در مورد ظرفیت و برند هارد دیسک کدومو بخرم، این به ترجیحات شما و هدفتون بستگی داره. اما در میان برندهای محبوب می‌تونید Western Digital و Seagate رو پیدا کنید و هر کدوم انواع مختلفی از هارد دیسک‌ها رو برای هر شرایطی ارائه میدن.

چه چیزهایی بر عملکرد هارد دیسک تأثیر می‌ذارن؟

حالا که به پرسش RPM چیست؟ جواب دادیم، در ادامه قصد داریم به عوامل تاثیرگذار در سرعت هارد دیسک بپردازیم.

برای درک بهتر اینکه چه چیزهایی روی سرعت هارد دیسک (HDD) تأثیر می‌ذاره، اول باید بهتون توضیح بدیم که یک هارد دیسک‌ها چطور کار می‌کنه.

داده‌ها توی هارد دیسک روی دیسک‌ دایره‌ای به اسم پلاتر ذخیره می‌شن. اکثر هارد دیسک‌های معمولی یک تا چهار دیسک کنار هم دارن.

برای خواندن و نوشتن داده، پلاتر یا دیسک هارد با سرعت‌ بسیار زیادی می‌چرخه، در حالی که یه بازوی به همراه یه هد خواندن/نوشتن به سر اون وصله تا موقعیت درست رو روی هارد انتخاب کنه.

RPM همونطور که اشاره شد برای اندازه‌گیری سرعت چرخش پلاتر هارد دیسک استفاده می‌شه. دیسک‌هایی با سرعت چرخش بالا به معنای هارد دیسک‌های سریع‌تر هستن. در واقع، سرعت RPM هارد دیسک بیشترین تأثیر روی سرعت کلی این حافظه رو داره.

از اعداد بالا می‌شه دید که سرعت RPM هارد دیسک چه تأثیری روی سرعتش داره. پس با باقی چیزها یکسان باشه، RPM بالاتر = سرعت هارد دیسک بالاتر

حافظه کش یا بافر هارد دیسک

حافظه کش یا بافر هارد دیسک یک نوع حافظه سریع درون هارد دیسکه که به اختصار می‌تونیم بهش بگیم یه جور حافظه میانی. وظیفه اصلی حافظه کش اینه که اطلاعاتی که اغلب باید در دسترسب اشن و باید از هارد دیسک خونده یا نوشته بشن رو نگه‌داره تا به سرعت بهشون دسترسی داشته باشه. به جای اینکه هارد دیسک هر بار که نیازه از ابتدا اطلاعات رو بخونه یا بنویسه، از حافظه کش استفاده می‌کنه که بسیار سریعتره. وقتی که سیستم اطلاعاتی رو از هارد دیسک می‌خواد، ابتدا چک می‌کنه که آیا اون اطلاعات توی حافظه کش هست یا نه. اگر توی حافظه کش باشن، سیستم به سرعت به اونها دسترسی پیدا می‌کنه و این باعث افزایش سرعت عملکرد سیستم میشه. 

از زمانی که حتی ارزون‌ترین هارد دیسک‌های مدرن حداقل ۸ مگابایت کش دارن، اندازه بافر دیسک دیگه یک عامل در سرعت هارد دیسک‌ها به حساب نمیاد؛ با این حال مقدار حافظه کش بیشتر باعث افزایش عملکرد هارد میشه. این تفاوت توی بازی‌های آنلاین می‌تونه خیلی چشم‌گیر باشه. 

جمع‌بندی

در این مقاله به سوال RPM چیست؟ پاسخ دادیم و گفتیم که چه تاثیری در عملکرد سیستم و هارد دیسک داره. اگه الان دارید یه هارد دیسک برای مصارف عمومی می‌خرید، هارد دیسک‌های ۷,۲۰۰ RPM به طور معمول بهترین انتخاب رو برای پولتون دارن چون عملکرد هارد دیسک قابل قبولی رو ارائه می‌دن (و فضای ذخیره‌سازی بیشتری دارن) با قیمت‌های زیادی پایین‌تر نسبت به هارد دیسک‌های ۱۰,۰۰۰ RPM که برای مصارف خاص استفاده میشن.