تو یکی دو سال اخیر، همه جا صحبت از چت‌بات هوش مصنوعی و مدل‌های زبانیه. گوگل با Gemini (جمینای) وارد شد، Anthropic با Claude (کلاد) حسابی سروصدا کرد، OpenAI با ChatGPT راه رو باز کرد، و Perplexity (پرپلکسیتی) هم با مدل پرسش‌وپاسخ شبیه موتور جست‌وجو غوغا به پا کرده. تو این مطلب قراره هرکدوم رو معرفی کنیم، ویژگی‌ها و استفاده‌های خوبشون رو بگیم و البته معایب و محدودیت‌هاشون رو هم رو کنیم. با بنچفا برای آشنایی با چت‌بات‌های هوش مصنوعی همراه باشید.
جمینای (Google Gemini)
جمینای نسل جدید مدل‌های گوگله که جایگزین بارد شد و با چند نسخه مثل Nano، Pro و Ultra عرضه شده. با سرویس‌های گوگل یکپارچگی زیادی داره (Docs، Drive، Gmail و…). از مولتی‌مودال بودنش خیلی تعریف میشه: یعنی می‌تونه متن، تصویر، ویدیو و حتی کد رو با هم تحلیل کنه.
به جز این، جمینای عملکرد خیلی خوبی در تولید تصویر داره. در کدنویسی هم عالی عمل می‌کنه، منتها حتما باید شرایط جایی که قراره از کد استفاده بشه رو براش توضیح بدید، چون گاهی در تولید کد برای محیط‌های خاص به مشکل می‌خوره.
ویژگی‌های مثبت جمینای
- یکپارچگی با اکوسیستم گوگل: راحت داخل جیمیل، داکس و شیتس کار می‌کنه.
- مولتی‌مودال جدی: ورودی‌های مختلف رو ترکیب می‌کنه؛ مثلاً عکس می‌دی، متن می‌گیری، یا بالعکس.
- پایداری در پاسخ‌های تحلیلی طولانی: مخصوصاً برای خلاصه‌سازی و استخراج نکات کلیدی از اسناد طولانی.
- نسخه‌های مختلف برای استفاده‌های متفاوت: از موبایل تا دیتاسنتر.
- عملکرد فوق‌العاده در مکالمه: قابلیت جمینای در فهم صحبت شما، پاسخ مناسب و ادامه مکالمه واقعا تحسین‌برانگیزه!
معایب جمینای
- فیلترهای محتوایی سخت‌گیر: بعضی جواب‌ها رو به بهانه سیاست‌ها نمی‌ده یا نصفه میده.
- هنوز گاهی جواب‌های اشتباه ولی با اعتمادبه‌نفس: مثل بقیه LLMها دچار «توهم» میشه.
- محدودیت دسترسی در برخی کشورها و زبان‌ها: همه جای دنیا تجربه کاملش رو ندارن. مثالش خودمون، سرویس جمینای در ایران در دسترس نیست و نیاز به سرویس VPN داره.
- سرعت پایین‌تر در بعضی حالات نسبت به رقبا (بسته به ترافیک): مخصوصاً نسخه‌های رایگان.
کلاد (Anthropic Claude)
کلاد محصول شرکت Anthropicه؛ شرکتی که توسط چند تا از سابق‌های OpenAI راه‌اندازی شد و تمرکزش روی «ایمنی» و «اخلاق» هوش مصنوعیه. مدل‌های جدیدش مثل Claude ۴ Opus و Sonnet هستن.
ویژگی‌های مثبت کلاد
- درک فوق‌العاده متن‌های طولانی: برای تحلیل قرارداد، مقاله پژوهشی یا اسناد حقوقی معرکه است.
- ایمنی و سیاست‌گذاری قوی: کمتر جواب‌های خطرناک یا نامناسب میده.
- عملکرد فوق‌العاده در کدنویسی: بر خلاف باقی چت‌بات‌های هوش مصنوعی، کلاد سریعا می‌تونه تشخیص بده که نیاز کد شما چیه و یه کد تر و تمیز با کمترین میزان خطا بده. همچنین خلاقیت خوبی در اجرای ایده‌ها داره، حتی نسخه رایگانش!
- پاسخ‌های ساختاریافته و منطقی: متن‌ها اغلب مرتب و تمیز و بدون پرگویی اضافی.
- نسخه‌های سبک و سریع (Haiku) برای استفاده‌های لحظه‌ای.
معایب کلاد
- محدودیت جغرافیایی و دسترسی: همه جا در دسترس نیست و API هم همیشه آزاد نیست. با این حال به راحتی در ایران در دسترسه
- خلاقیت در بعضی زمینه‌ها کمتر از ChatGPT: برای نویسندگی طنز یا متن‌هایی با نمک کمتر می‌درخشه. بیشتر مهارت کلاد در زمینه‌های حرفه‌ایه.
- واکنش بیش‌ازحد محافظه‌کارانه: بعضی وقت‌ها از ترس خطا، جواب ناقص یا خنثی میده.
- کمبود ابزارک‌ها و افزونه‌های گسترده: اکوسیستمش هنوز کوچیک‌تر از OpenAI و گوگله. البته به تازگی قابلیت اتصال به Github و اسپاتیفای و برخی مرورگرها بهش اضافه شده، ولی همچنان اکوسیستم کوچکی داره.
چت‌جی‌پی‌تی (OpenAI ChatGPT)
ChatGPT اولین چت‌باتی بود که عملاً بین مردم جا افتاد. میزان محبوبیت اون رو با امتیاز ۴.۹ بیش از ۳ میلیون کاربر روی اپ استور اپل میشه فهمید! با GPT-3.5 شروع شد، GPT-4 و نسخه‌های جدیدتر (مثل GPT-4o) قدرت و سرعت رو بالاتر بردن. افزونه‌ها، حالت‌های چندگانه، و حالا حتی مولتی‌مودال شدن، باعث شده همچنان پرکاربرترین بمونه.
همچنین با قابلیت ذخیره‌سازی حافظه، این هوش مصنوعی می‌تونه خیلی خوب با عادت‌ها و رفتار شما خو بگیره و پیشنهادهای فوق‌العاده‌ای با توجه به کسب و کار و شرایط شما ارائه بده.
ویژگی‌های مثبت ChatGPT
- انعطاف‌پذیری بالا: از کدنویسی و دیباگ گرفته تا شعر گفتن و سناریونویسی.
- افزونه‌ها (Plugins) و ابزارها: می‌تونه وب سرچ کنه، فایل بخونه، نمودار بسازه، حتی تحقیق عمیق انجام بده (بسته به پلن).
- اکوسیستم و مستندات قوی: API محبوب، جامعه کاربری بزرگ، آموزش و منابع زیاد. همچنین تعداد بالای یوزر باعث میشه این هوش مصنوعی با سرعت خیلی بالایی نسبت به رقبا پیشرفت کنه، چون دیتای زیادی برای بهتر شدن داره.
- کیفیت بالای تولید متن و تصویر خلاقانه: برای داستان، سناریو، کپشن و حتی طنز خوبه. می‌تونه تصاویر رو هم با انعطاف زیادی در تم و ایده‌ها بسازه.
معایب ChatGPT
- توهم و اشتباهات جزئی: با اینکه بهتر شده، هنوز بعضی وقت‌ها چرت می‌گه! (این نظر خود ChatGPT بود! وقتی ازش خواستیم خودش رو نقد کنه اینو گفت:))))
- نسخه رایگان محدودیت داره: دسترسی به مدل‌های قوی‌تر (مثل ۴ یا 4o) پولیه.
- فیلترهای محتوایی، اما کمی متغیر: گاهی یه بار جواب میده، بار بعد نه.
- کندی یا قطعی در ساعات شلوغی: مخصوصاً نسخه رایگان. تولید تصویر هم برای کاربران نسخه رایگان به شدت کنده.
پرپلکسیتی (Perplexity)
پرپلکسیتی یه جور ترکیب «چت‌بات + موتور جست‌وجوی وب» محسوب میشه. هر سؤال رو می‌گیره، سریع از منابع مختلف وب میاره، لینک میده، خلاصه می‌کنه و درجا جواب می‌سازه. خیلی‌ها به عنوان جایگزین گوگل ازش استفاده می‌کنن. بیشتر میشه بهش گفت یه الگوریتم تا «هوش مصنوعی» و همونطور که مشخصه، این مدل هم مزایا و هم معایب خودش رو داره.
ویژگی‌های مثبت پرپلکسیتی
- وب‌محور و منبع‌محور: همیشه لینک میده، می‌تونی سریع منبع رو ببینی.
- سرعت بالا در جست‌وجو و پاسخ: پرسش و پاسخ زنده با داده‌های جدید.
- نسخه Pro با مدل‌های مختلف: می‌تونی انتخاب کنی با GPT-4، Claude یا مدل اختصاصی خودش پاسخ بده.
- مناسب برای تحقیقات سریع خبری/علمی: چون به‌روز و استنادی کار می‌کنه.
معایب پرپلکسیتی
- گاهی خلاصه‌سازی سطحی: به‌خصوص وقتی سؤال عمیق باشه، سریع جمع‌بندی می‌کنه و وارد جزئیات نمی‌شه.
- وابستگی به کیفیت نتایج وب: اگه وب سرچ بد باشه، جواب هم بی‌کیفیت میشه.
- نسخه رایگان محدودیت پرسش داره: پرسش زیاد یا مدل‌های قوی‌تر = پولی.
- برای تولید محتوای خلاقه طولانی کمتر مناسب: چون تمرکزش بیشتر روی پاسخ‌های سریع و استناددهی است.
مقایسه سریع چت‌بات‌های هوش مصنوعی
| مدل | نقطه قوت اصلی | بهترین کاربرد | مهم‌ترین ضعف |
|---|---|---|---|
| جمینای | مولتی‌مودال و اتصال به سرویس‌های گوگل | خلاصه‌سازی و کار با اسناد، تلفیق متن/تصویر | فیلترهای سخت‌گیر و دسترسی محدود |
| کلاد | ایمنی و درک متن‌های طولانی + فوق‌العاده در کدنویسی! | تحلیل حقوقی، علمی، اسناد طولانی، نوشتن کد، برنامه‌ریزی | محافظه‌کاری و دسترسی محدود |
| ChatGPT | انعطاف و خلاقیت بالا + اکوسیستم افزونه | تولید محتوا، ایده‌پردازی، مشاور شخصی! | توهم گهگاهی، محدودیت نسخه رایگان |
| پرپلکسیتی | جست‌وجوی وب و استناددهی سریع | تحقیقات خبری/علمی، پاسخ سریع به پرسش‌ها | سطحی بودن بعضی پاسخ‌ها، محدودیت رایگان |
