بررسی پردازنده Intel Core i9 13900K: پرچمدار نسل سیزدهم اینتل

با گذشت چند ماه از عرضه پردازنده‌های نسل ۱۳ اینتل، وقت این رسیده که پرچمدار این سری یعنی پردازنده 13900k رو بررسی کنیم. این پردازنده ۶۰۰ دلار قیمت داره و اون رو باید با Ryzen 9 7950X مقایسه کرد. این مدل در حال حاضر قوی‌ترین پردازنده این نسل محسوب میشه و انتخاب کساییه که دوست دارن جدیدترین و پرقدرت‌ترین پردازنده دنیا رو (از کمپانی اینتل) داشته باشن. اگه دوست دارید اطلاعات کاملی درباره این پردازنده به دست بیارید، تا آخر این مطلب با بنچفا همراه بشید. 

اینتل ادعاهای جسورانه زیادی در مورد پرچمدار جدید نسل سیزدهم خودش نداشته، اما اون‌ها گفتن که افزایش سرعت کلاک به ۵.۸ گیگاهرتز (۶۰۰ مگاهرتز بیشتر از 12900K) و تعداد هسته‌های E برای 13900K دو برابر شده و به ۱۶ رسیده. با ۸ هسته P این پردازنده یعنی 13900K از نظر فنی یک پردازنده ۲۴ هسته‌ای محسوب میشه. البته همونطور که حتماً می‌دونید این هسته‌ها همه باهم برابر نیستن. این پردازنده که رقیب اصلی AMD Ryzen 9 7950X محسوب میشه علاوه‌بر این که از پرچم‌دار AMD تعداد هسته‌ بیشتری داره به فرکانس توربو بیشتری هم میرسه.

تغییرات قابل توجه دیگه این سی پی یو شامل افزایش ظرفیت حافظه کش L2 هسته‌های P از ۱.۲۵ مگابایت به ۲ مگابایت و افزایش ظرفیت کل حافظه کش L2 به ۱۶ مگابایته. هسته‌های E هم شاهد ارتقاء بیشتری در حافظه کش L2 هستن و از ۲ مگابایت در هر کلاستر به ۴ مگابایت و در مجموع ۱۶ مگابایت می‌رسن. ظرفیت کش L3 هم بیشتر شده و از ۳۰ مگابایت در 12900K به ۳۶ مگابایت با 13900K جدید رسیده. اما همونجوری که می دونیم اینا همه رو کاغذه. باید بریم نتایج تست‌ها رو بررسی کنیم تا ببینیم این تغییرات روی عملکرد نهایی چقدر تاثیر داره. درسته؟ 

این پردازنده یعنی Core i9-13900K به طور کلی  ۵۵ درصد حافظه کش بیشتری نسبت به ۱۲۹۰۰K داره که هر دوی اون‌ها از فناوری ۱۰ نانومتری اینتل استفاده می‌کنن، اگرچه مساحت کل معماری فقط ۲۴ درصد افزایش پیدا کرده و به ۲۵۷mm2 رسیده اما باید بدونیم که با یک CPU بسیار بزرگ‌تر طرف هستیم که تا ۱۲ درصد سرعت کلاک بیشتری داره. بنابراین منطقیه که از الان درباره افزایش دما نگران باشیم. در ادامه کامل به این موضوع می‌پردازیم. 

همزمان با پردازنده‌های جدید نسل  سیزدهمی اینتل، مادربردهای Z790 اینتل هم عرضه میشن. این مادربردها در مقایسه با مدل  Z690، پیشرفت هایی تو بخش اسلات‌های PCIe داشتن. برای مثال، Z690 تا ۱۲ لاین PCIe 4.0 و حداکثر ۱۶ لاین PCIe 3.0 ارائه میدن در حالی که چیپست جدید Z790 تا ۲۰ لاین PCIe 4.0 و تا ۸ تا PCIe 3.0 در اختیار کاربر میذارن . هر دو مدل هم از DMI 4.0 x8 برای اتصال پردازنده و چیپست استفاده می‌کنن.

این خیلی خوبه چون به این معنیه که Z790 به سازنده‌های مادربرد اجازه میده تا از پنج اسلات M.2 NVMe Gen 4 پشتیبانی کنن یا تعداد بیشتری از دستگاه‌های با پهنای باند بالا مانند کارت‌های توسعه گسسته USB4 یا Thunderbolt 4 80 Gbps رو فعال کنن. از طرفی ۸ لاین PCIe Gen 3 برای دستگاه های داخلی با پهنای باند کمتر مانند کارت‌های WLAN، ۲.۵ GbE LAN یا حتی ۱۰ GbE LAN کاملاً کافیه. 

با توجه به عرضه این مدل مادربردها، قراره این قطعه رو توی برندهای مختلف توی بازار ببینیم. حتماً بررسی مادربردهای Z790  رو توی وب‌سایت بنچفا براتون قرار میدیم. 

لازمه بدونید که این بررسی و تست‌ها شامل مقایسه این پردازنده با نسل ۱۰، ۱۱ و ۱۲ هم میشه. رم ها هم در دو حالت DDR4 3200 dual و DDR5 6400 در نظر گرفته شده. از طرفی توی بنچمارک‌های ترکیبی، 13900K به همراه گرافیک ۴۰۹۰ یعنی قدرتمندترین گرافیک حال حاضر تست شده. دیگه توضیح اضافی کافیه بریم که جدیدترین و قدرتمندترین پردازنده غول دنیای تراشه‌های اینتل رو بررسی کنیم. 

مشاوره اختصاصی بنچفا

اگر برای خرید قطعات کامپیوتر یا سیستمتون کمک لازم دارید، تیم بنچفا می‌تونه به‌صورت اختصاصی متناسب با کاربری و نیاز شما، یک کانفیگ حرفه‌ای آماده کنه که تک‌تک قطعاتش با توجه به سلیقه و نیاز شما انتخاب شدن. همچنین تو خرید قطعات هم می‌تونه کمکتون کنه تا بهترین قطعات رو با پایین‌ترین قیمت از بازار تهیه کنید. برای اطلاعات بیشتر، وارد صفحه «مشاوره حرفه‌ای خرید قطعات کامپیوتر با بنچفا» بشید. 👌😎❤️

سرعت کلاک پردازنده Core i9-13900K

قبل از اینکه سراغ نمودارها بریم، یک نگاهی به سرعت کلاک در تست Cinebench R23 داشته باشیم. پس از یک ساعت تست Core i9-13900K فرکانس تمام هسته‌ عدد ۵.۲ گیگاهرتز را برای هسته‌های P و ۴.۱ گیگاهرتز برای هسته‌های E ثبت کرد. این فرکانس با استفاده از خنک‌کننده مایع MSI CoreLiquid S360 360 میلی‌متری نصب شده در کیس MSI Prospect 700R به دست اومده. 

بنچمارک‌‎ پردازنده Core i9-13900K

در این مقاله از دیتای سایت تک‌سپات استفاده شده و نتایج و بنچمارک ها توسط تیم این مجموعه به‌دست اومده.

در تست‌های تک‌هسته‌ای (Single Core)، به نظر می‌رسه 13900K فرکانس ۵.۵ گیگاهرتز رو حفظ می‌کنه، بنابراین فرکانس تبلیغ شده اینتل یعنی رسیدن به ۵.۸ گیگاهرتز توی این تست خودشو نشون نداد. اگرچه HWinfo کلاک CPU رو تا ۵.۸ گیگاهرتز گزارش کرده.

با شروع نتایج تست چند هسته‌ای (Multi Core) Cinebench R23، می‌بینیم که 13900K می‌تونه با 7950X مطابقت داشته باشه که یک دستاورد چشمگیر محسوب میشه. البته باید توجه داشته باشیم که تنها پس از یک بار اجرا، CPU اینتل سریع‌تر بود و امتیازی در حدود ۴ تا ۵ درصد بیشتر از آنچه در اینجا نشان داده شده بود، کسب کرد، اما با وجود استفاده از خنک‌کننده مایع ۳۶۰ میلی‌متری، گلوگاه حرارتی امتیاز را پس از ۱۰ دقیقه کمی کاهش میده. در ادامه بررسی به این موضوع با دقت بیشتری نگاه می‌کنیم.

توی تست Cinebench R23 که یک تست وحشیانه سی‌پی‌یو محسوب میشه نتایج واقعا خوب به نظر میرسه. منظور از خوب اینه که 13900K حدود ۴۰ درصد از پرچم‌دار نسل قبلی یعنی 12900k بهبود عملکرد داشته. 

توی بنچمارک تک‌هسته‌ای Cinebench هم به طور خلاصه میشه گفت پردازنده 13900K مجموعاً ۷ درصد سریع‌تر از 7950X و ۱۱ درصد سریع‌تر از 12900K بود.

بنچمارک Blender Open Data یکی از بنچمارک‌هاییه که زمان زیادی طول می‌کشه تا تموم بشه، بنابراین 13900K زمان زیادی داره که داغ بشه و تا حدی به همین دلیله که از 7950X با اختلاف ۱۲ درصد عقب می‌افته. با این حال، ۴۱ درصد سریع‌تر از 12900K بود.

می‌رسیم به تست نرم‌افزار پریمیر پرو ۲۰۲۲ که احتمالاً خیلی‌ها دوست دارن بدونن این پردازنده توی این تست چه عملکردی داره. خب همونطور که توی تصویر می‌بینید پردازنده اینتل یعنی 13900K از پرچمدار AMD یعنی 7950X عقب میمونه. با این حال حدود ۲۵ درصد از 12900K قوی‌تره. توی این بنچمارک‌ها به خوبی شاهد پیشرفت اینتل نسبت به نسل قبلی خودش هستیم. هرچند تعویض سی‌پی‌یو پس از گذشت یک نسل شاید خیلی منطقی نباشه اما این باعث میشه کسایی مثل منو شما که دارید این مطلب رو می‌خونید به وجد بیایم از پیشرفت‌هایی که داریم می‌بینیم.

بعد از گذشتن از پریمیر بدون شک نوبت به دوست جدانشدنی اون یعنی فوتوشاپ میرسه. می‌دونیم که فوتوشاپ کلاً تست تکه‌هسته‌ای رو بیشتر دوست داره. این پردازنده هم به دلیل عملکرد بهتر در پردازش‌های تک هسته‌ای تونسته صدر نشین نتایج این تست بشه. اینجا با امتیاز کمی بیش از ۱۶۰۰ رتبه برترو کسب کرده و ۶ درصد سریع‌تر از 7950X ظاهر شده.

توی افترافکت هم می‌بینیم که با اختلاف واقعاً کمی اینتل تونسته صدرنشینی خودش رو بعد از فتوشاپ، توی افترافکت هم حفظ کنه. چون که مثل فتوشاپ، افترافکت هم عملکرد تک هسته‌ای رو بیشتر دوست داره. (خبر خوب برای طرفدارای اینتل)

بنچمارک و عملکرد 13900K در بازی‌ها

حالا دیگه نوبت به این میرسه که بریم سراغ بازی‌ها و ببینیم پرچمدار جدید اینتل یعنی 13900K چه عملکردی از خودش نشون میده.

نتایج بنچ‌مارک بازی‌هارو با تست بازی Factorio شروع می‌کنیم، که حساسیت زیادی به کش داره و در واقع فقط به عملکرد تک‌هسته‌ای توجه می‌کنه. در اینجا پادشاه جدید اینتل یعنی 13900K حدود ۹ درصد سریع‌تر از 12900K و 7900X بود و فقط از 5800X3D عقب‌تر بود. واقعا چی بود این 5800X3D با کش سه‌بعدی؟ حتماً تو یه مقاله دیگه درباره این هیولای جهش‌یافته هم صحبت می‌کنیم.

می‌رسیم به بازی Rainbow six Extraction. توی این بازی پردازنده 13900K تونسته امتیاز برتر رو به دست بیاره اما به طور کلی ممکنه با دیدن نتایج تعجب کنید. الان دلیلش رو بهتون میگم. این بازی به طور کلی با طراحی CCD دوال AMD که توی قطعاتی مانند 7950X و 7900X استفاده شده، مشکل داره و به همین دلیل نتایج این دو پردازنده از هر دو مدل 7700X و 7600X کندتره. با این حال عملکرد کلی قوی بود و ما درنهایت به دنبال نتایج قابل مقایسه بین 13900K و 7950X هستیم.

نتایج 1440p با تنظیمات سطح بالا بیشتر به GPU محدود میشن. اما بد نیست بدونید که با توجه به نتایج به دست اومده شاهد عملکرد بهتر ۱% پایین با پردازنده‌های نسل سیزدهم در مقابل نسل دوازدهم هستیم. (تنها جایی که یک درصد مهمه :)))

بازی بعدی Hitman3 رو داریم. توی این بازی 13900K نمی‌تونه به مدل‌های رده‌بالای Zen 4 یعنی 7700X، 7900X و 7950X برسه. (قدرت AMD) . برای مثال سی‌پی‌یو 7950X حدود ۵ درصد سریع‌تر بود. اینجا ما می‌تونیم متوجه بشیم که معماری چقدر می‌تونه تأثیرگذار باشه. تقابل Raptor Lake و Zen 4 توی دو نسل به نظرم خیلی چشمگیره.

در آخر هم لازمه بدونید که 7950X توی رزولوشن بالا عملکرد ضعیف‌تری نسبت به 13900K داشت.

نتایجی که از بازی Remastered Spider-Man به دست اومده یک برد بزرگ برای 13900K محسوب میشه. به خصوص زمانی که 13900K را به حافظه DDR5 مجهز بشه. توی این حالت می‌بینیم که عملکرد خوب ۱۵% را با میانگین ۱۴۱ فریم بر ثانیه ارائه میده. در نهایت هم 13900K پردازنده 7950X رو با اختلاف ۱۴ درصد شکست میده.

13900K با تنظیمات 1440P هم قدرتمند بود و 7950X رو با اختلاف ۱۵ درصد و 12900K رو با ۱۶ درصد اختلاف شکست داد.

13900K در Shadow of the Tomb Raider نیز بسیار خوب ظاهر شد و با ۲۸۸ فریم در ثانیه تونست 7950X رو با اختلاف ۹ درصد شکست بده. همچنین لازمه بدونید که 13900K در اینجا با استفاده از رم‌های DDR5 در مقابل DDR4 حدود ۱۶ درصد سریع‌تر ظاهر شد.

در تنظیمات بالاتر هم اگرچه با یک گلوگاه GPU در 1440p مواجه می‌شیم، اما همچنان شاهد بهبودی قابل توجه ۲۱ درصدی به ۱ درصد در هنگام اجرای 13900K با DDR5 در مقابل DDR4 هستیم.

پردازنده 13900K در بازی Cyberpunk 2077 شبیه به غول بی‌شاخ‌ودم ظاهر میشه. پردازنده نسل سیزدهم Core i9 اینتل با استفاده از حافظه DDR5 به ۲۱۷ فریم بر ثانیه می‌رسه. و ۱۰ درصد از 7950X سریع‌تره. 13900K همچنین با استفاده از حافظه DDR5 در مقابل DDR4 حدود ۱۳درصد سریع‌تره.

آخرین بازی که قصد داریم به نتایج اون نگاهی داشته باشیم، بازی Counter-Strike: Global Offensive است. توی این بازی13900K نسبت به 12900K حدود ۱۱ درصد گام به جلو برداشته. با این حال پردازنده 7700X در این بازی بهترین نتیجه رو داره و به طور متوسط به ​​۵۵۸ فریم در ثانیه میرسه.

در حالی که در تنظیمات 1440p نهایتاً به ۵۱۰ فریم بر ثانیه می‌رسیم. 13900K با استفاده از حافظه DDR5 دقیقاً همین عملکردو داشت و ۱۲٪ سریع‌تر از 12900K بود.

با توجه به میانگین بنچ‌مارک‌های گرفته شده در بازی‌های مختلف میشه اینجوری گفت که 13900K درحال حاضر بهترین پردازنده برای بازی‌هاست. 7950X با اختلاف ۶ درصد و 7700X تنها با ۴ درصد در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرن. وقتی 13900K با حافظه ارزان‌تر DDR4 جفت میشه، میتونه با نتایج 7950X مطابقت داشته باشه. در مقایسه با 12900K، ما به دنبال بهبود عملکرد ۱۴ درصدی هنگام جفت شدن هر دو با حافظه DDR5 هستیم.

زمانی که پردازنده 13900K به مقدار زیادی زیر فشار باشه، دمای اون به شدت بالا میره و کولرهای بالارده تا یک حدی می‌تونن اون رو خنک نگه دارن

عملکرد خنک‌کنندگی پردازنده 13900K

با استفاده از خنک‌کننده مایع ۳۶۰ میلی‌متری MSI CoreLiquid پردازنده 13900K به ۱۰۰ درجه می‌رسه. واضحه که خیلی عدد زیادیه و در حالی که تنها ۵ درجه گرمتر از CPU های Zen 4 ظاهر شده، نتایج بسیار بدتر از اون چیزیه که در سری Ryzen 7000 AMD دیدیم. این نتایج برای کولرهای دیگه مانند چندین AIO رده‌بالا، حتی مدل‌های ۴۲۰ میلی‌متری یکسان بوده.

در شروع بنچمارک Core i9-13900K با سرعت کلاک تمام هسته‌ای در حدود ۵.۴ گیگاهرتز کار می‌کرد، اما این فرکانس رفته رفته کم شد و با CoreLiquid S360 در اتاقی با دمای 21c در داخل یک کیس با تهویه مناسب به ۵.۲ گیگاهرتز رسید. خلاصه بخوام بهتون بگم، با یک خنک‌کننده بسیار توانا، عملکرد کولینگ شدیداً به خطر می‌افته و گلوگاه حرارتی رخ میده و دماها به طور هشداردهنده‌ای بالا میرن.

به طور کلی مثل نسل قبلی که ۱۲۷۰۰ انتخاب بهتری از نظر بالارفتن حرارت بود، کم‌وبیش میشه گفت توی نسل جدید هم همین نتیجه رو داریم.

زمانی که 13900K به مقدار زیادی زیر فشار باشه، دمای اون به شدت بالا میره و کولرهای بالارده تا یک حدی می‌تونن اون رو خنک نگه دارن. دمای بالا از طرفی باعث افت عملکرد این پردازنده میشه. با این حال باید بدونید که به طور میانگین سیستم شما از ۱۰۰درصد توان پردازنده استفاده نمی‌کنه.

از پردازنده 13900K چی فهمیدیم؟

بدون شک نمی‌تونیم بگیم به 13900K به طور کلی ناامیدکننده‌ست. با این حال همه چیز خیلی خوب به نظر می‌رسید تا اینکه به بخش مصرف انرژی و دما رسیدیم. با نگاهی که به نتایج مصرف انرژی این پردازنده انداختیم، متوجه شدیم این تراشه سعی داره از قدرت بیشتری نسبت به کارت گرافیک شما استفاده کنه. این نتیجه دقیقاً برای 12900K هم وجود داشت که خیلی جالب به نظر نمی‌رسید. اما حالا با عرضه شدن نسل سیزهم پردازنده‌های اینتل این ضعف رو توی پرچمدار این نسل هم می‌بینیم.

این واقعیت که با نصب AIO با کیفیت ۳۶۰ میلی‌متر، این CPU در اتاق ۲۱ درجه سلسیوس در کمتر از ۲۰ ثانیه به حداکثر دمای اتصال حرارتی (TjMAX) می‌رسه، شوخی بدیه. خنک‌کننده AIO عظیم Arctic Liquid Freezer II 420mm هم روی این پردازنده تست شده به این امید که بتونه کمی 13900K رو رام کنه که باز هم نتیجه تفاوت قابل توجهی نداشت.

اما بین پردازنده نسل سیزدهمی اینتل و پردازنده‌های Zen 4 AMD کدوم می‌تونه انتخاب بهتری باشه؟

این بستگی به این داره که شما به دنبال چه چیزی هستید. در همین راستا این هم باید بدونید که برای کسایی که قصد جمع کردن یک سیستم جدید رو دارن، سرمایه‌گذاری کمی بیشتر روی AM5 حتماً جواب میده، همونطور که برای دارندگان AM4 نتیجه خوبی داشت. از طرفی، نسل سیزدهم اینتل در انتهای راه قرار داره. منظور از انتهای راه اینه که به زودی سوکت اون عوض میشه و پردازنده ها رو توی یک معماری کاملاً جدید می‌بینیم. بنابراین سرمایه‌گذاری روی یک مادربرد سری ۷۰۰ یا یک برد سری ۶۰۰ به قصد ارتقا اصلا ایده خوبی نیست.

از طرف دیگه، اگر هدف عملکرد CPU بالا و در عین حال صرفه جویی در قیمت باشه، 5800X3D یک گزینه قوی با قیمت ۴۰۰ دلاره که هنوز می‌تونه جزو انتخاب‌هامون باشه مخصوصاً که هزینه پلتفرم هم اینجا کاهش پیدا می‌کنه. AM4 هم به عنوان یک پلتفرم در انتهای جاده قرار داره، اما حداقل در این مورد، شما در حال صرفه جویی در مقدار زیادی از تغییرات هستید که این ضرر رو کاملاً جبران می‌کنه.
در مورد 13900K هم باید بدونید که ممکنه نسبت به 7950X فقط حدود 5c خنک‌تر کار کنه، اما نکته مهم اینجاست که رایزن با نصف مصرف همین انرژی به این دما میرسه.

البته نگران نباشید شاید مثل پارسال Core i7-13700K و Core i5-13600K انتخاب بهتری باشن.