مادربرد چیه و چرا از مهم‌ترین قطعات سیستمه؟

مادربرد از مهم‌ترین قطعات هر سیستمه و عموما بهش کم لطفی میشه! در این مطلب می‌خوایم ببینیم مادربرد چیه، چه کاربردی داره و چرا نباید سر سری از کنارش بگذریم. تا پاین این مطلب برای آشنایی با مادربرد همراه بنچفا باشید.

مادربرد چیه؟

اگه بخوایم خیلی ساده بگیم، مادربرد یه برد الکترونیکی بزرگه که همه‌ی قطعات اصلی سیستم روش سوار می‌شن. از پردازنده (CPU) بگیر تا رم، کارت گرافیک، هارد، SSD، صدا، شبکه و حتی خنک‌کننده‌ها.

همچنین مادربرد ارتباط بین قطعات رو ممکن می‌کنه. بدون مادربرد هیچ قطعه‌ای نمی‌تونه با قطعه دیگری ارتباط برقرار کنه و وجودش ضروریه.

مادربرد چه کارهایی انجام میده؟

مادربرد فقط یه تخته مدار نیست. کلی وظیفه مهم داره:

1. ارتباط بین قطعات مختلف رو برقرار می‌کنه؛
   • CPU، رم، کارت گرافیک، هارد و… همه از طریق مادربرد با هم حرف می‌زنن.
2. برق‌رسانی به قطعات رو مدیریت می‌کنه؛
   • ولتاژ و جریان مناسب هر قطعه خصوصا پردازنده توسط مادربرد تنظیم و توزیع می‌شه.
3. درگاه‌ها و پورت‌ها رو کنترل می‌کنه؛
   • USB، HDMI، LAN، جک صدا و غیره… همگی به چیپست مادربرد متصل میشن و پردازنده از این طریق بهشون دسترسی داره.
4. تنظیمات سخت‌افزاری مثل BIOS/UEFI از طریق مادربرده.
   • مثلاً موقع بوت شدن سیستم، مادربرده که تصمیم می‌گیره کدوم قطعه اول اجرا شه. پردازنده بدون دستوراتی که مادربرد برای روشن شدن و فعالیت بهش میده به هیچ دردی نمی‌خوره! میشه یه چیپ گرون قیمت گرافیک که روی هیچ بردی نصب نشده؛ نه حافظه داره، نه برق بهش می‌رسه و نه ورودی و خروجی دریافت می‌کنه.

همچنین مادربرد شما می‌تونه مشکلات سیستم رو هم مشخص کنه. مثلا با شناسایی بوق زمان روشن شدن، میشه فهمید دلیل روشن نشدن سیستم چیه.

نکات مهم انتخاب مادربرد

۱. سازگاری (Compatibility)

همه چیز باید با مادربرد شما سازگار باشه. مثلاً:

• پردازنده اینتل یا AMD؟ باید چیپستش بخوره.
• رم DDR4 یا DDR5؟ باید اسلاتش پشتیبانی کنه.
• PCIe نسل چند؟ چون روی سرعت SSD و GPU تأثیر می‌ذاره.

۲. قابلیت ارتقا

مادربرد خوب باعث می‌شه دست شما در ارتقا کمی بازتر باشه. مثلاً رم بیشتر اضافه کنید، یا SSD پرسرعت نصب کنید.

مثلا H610m-a wifi ایسوس چینش VRM خیلی قدرتمندی نداره که بتونه از پس پردازنده‌های پرمصرف اینتل بربیاد و باید به پردازنده‌های پایین‌رده بسنده کنید.

۳. کیفیت و پایداری

مادربردهای رده بالا معمولاً کیفیت ساخت بالاتری دارن. همچنین قابلیت‌های بیشتری برای جلوگیری از خرابی سیستم و رسیدن آسیب به قطعات دارن.

۴. ویژگی‌های اضافه

مدل‌های خوب معمولاً امکاناتی مثل:

• وای‌فای داخلی
• کارت صدا پیشرفته
• بلوتوث
• نورپردازی RGB
• اورکلاک حرفه‌ای
  رو دارن که باعث می‌شن تجربه‌ی کار با سیستم لذت‌بخش‌تر بشه.

مادربردها هم با هم فرق دارن؟

مادربردها تفاوت‌های زیادی با هم دارن که این تفاوت‌ها مستقیما روی قیمت اون‌ها تاثیرگذاره. از مهم‌ترین تفاوت‌های مدل‌ها میشه به نکات زیر اشاره کرد:

فرم فاکتور یا اندازه (Form Factor)

• ATX: سایز استاندارد و بزرگ، بیشتر برای کیس‌های بزرگ.
• Micro-ATX: کوچیک‌تره، پورت کمتر داره.
• Mini-ITX: خیلی کوچیکه، مناسب کیس‌های جمع‌وجور.

چیپست

چیپست مغز اصلی مادربرده که مشخص می‌کنه چه ویژگی‌هایی داره. مثلا:

• چیپست‌های سری Z اینتل مناسب اورکلاک و رم‌های سریع‌تره.
• چیپست‌های سری A از AMD برای کاربری‌های ساده و مبتدیه و قیمت پایینی دارن.

تعداد و نوع پورت‌ها و اسلات‌ها

تعداد اسلات رم، تعداد درگاه SSD، پورت‌های USB و… هم تو مدل‌های مختلف فرق داره.

آیا مادربرد روی سرعت سیستم تأثیر داره؟

به‌صورت مستقیم نه! یعنی مثلا یه مادربرد معمولی باعث نمی‌شه CPU سریع‌تر کار کنه. اما مادربرد می‌تونه تاثیر زیادی روی عملکرد برخی از قطعات و ارتباط اون‌ها با هم بذاره.

• مادربرد نامناسبی که نمی‌تونه پردازنده شما رو به خوبی تغذیه کنه و بهش برق برسونه، باعث عملکرد ضعیف‌تر از حد معمول اون میشه.
• ممکنه SSD سرعت کاملشو به نمایش نذاره.
• سرعت انتقال اطلاعات از پردازنده به پردازنده گرافیکی افت پیدا می‌کنه.

پس به‌طور غیرمستقیم خیلی روی عملکرد کلی سیستم تاثیر می‌ذاره.

مادربرد مناسب رو چطوری انتخاب کنیم؟

قبل از خرید مادربرد باید این چندتا نکته رو در نظر بگیرید:

1. CPU چیه؟
   • مادربرد باید با پردازنده شما بخونه. سوکت، چیپست و نسل رو چک کنید. همچنین با توجه به نیاز CPU، ممکنه به مادربردی با توان ارائه برق بیشتر نیاز داشته باشید.
2. چقدر رم نیاز دارید؟
   • مطمئن شید مادربرد شما اون مقدار رم رو پشتیبانی می‌کنه و نسلش هم یکیه (DDR4 یا DDR5).
3. SSD و کارت گرافیک چی داری؟
   • برای SSD پرسرعت به PCIe Gen4 یا Gen5 نیازه. کارت‌های گرافیک هم با نسل PCIe متفاوت عملکرد متفاوتی به نمایش می‌ذارن.
4. ویژگی‌های خاص؟
   •  وای‌فای داخلی؟ بلوتوث؟ RGB؟ صدا یا شبکه قوی‌تر؟ باید این ویژگی‌ها رو چک کنید.
5. قیمت و برند
   • برندهای msi و ایسوس بهترین مادربردها رو تولید می‌کنن و بالاترین قیمت رو هم دارن. بهتره که با توجه به بودجه و ویژگی‌هایی که نیاز دارید مادربرد مناسب رو انتخاب کنید.

کلام آخر: چرا مادربرد انقدر مهمه؟

مادربرد قطعه‌ایه که همه چیز رو به هم وصل می‌کنه، کنترل می‌کنه و پایه‌ی اصلی سیستم به حساب میاد. اگه یه سیستم قوی می‌خواید، حتماً باید مدلی رو انتخاب کنید که کیفیت خوبی داشته باشه، با قطعات بخونه و بتونه توی آینده هم جوابگو باشه.

پس دفعه بعد که خواستی سیستم ببندی، حواستون باشه فقط دنبال CPU و کارت گرافیک نباشید… مادربرد رو دست‌کم نگیرید!