آموزشآموزش سخت افزاراخبار 
تفاوت خنک‌کننده بادی و آبی پردازنده؛ کدوم به درد کی می‌خوره؟ و چرا گردش هوا مهمه؟
برق که به پردازنده می‌رسه باعث داغ شدن پردازنده میشه. اینجاست که خنک‌کننده پردازنده وارد عمل میشه. کولرهای پردازنده انواع مختلفی دارن که هر کدوم مزایا و معایب خودشون رو دارن و انتخاب بین‌شون فقط «گرون‌تر = بهتر» نیست. بیاید با مقایسه تفاوت‌های اصلی بین کولرهای بادی و آبی، ببینیم کدوم برای شما مناسبه و آیا ارزش داره هزینه زیادی برای کولر بکنید یا نه. با بنچفا تا پایان این آموزش همراه باشید.
خنک‌کننده بادی vs خنک‌کننده آبی: اول از همه فرق ساختاری
- بادی (Air): یک هیت‌سینک فلزی با لوله‌های حرارتی (Heatpipe) که گرما رو از سطح CPU می‌گیره و با فن پخش میشه داخل کیس و فن‌های کیس اونو خارج می‌کنن.
- آبی (AIO Liquid cooler): یه بلوک پمپ روی CPU، مایع داخل یه مدار بسته می‌چرخه، گرما رو میبره داخل رادیاتور و فن‌های رادیاتور اون رو خارج می‌کنن.
مزایا و معایب خنک‌کننده بادی
مزایا
- نصب ساده‌تر: چند مرحله ساده‌ست فقط باید حواس‌تون باشه کابل‌ها و اتصالات رو قبلش اوکی کنید.
- ریسک کمتر: خبری از نشت آب و خرابی پمپ نیست. تا زمانی که هیت‌سینک سالم باشه قابل استفاده‌ست. فنش هم خراب بشه می‌تونید یه فن دیگه بندازید.
- قیمت مناسب‌تر: کولرهای بادی پرقدرت از کولرهای AIO هم‌سطح‌شون قیمت خیلی پایین‌تری دارن، گاهی نصف اون‌ها قیمت دارن.
- طول عمر بالا: فن رو عوض می‌کنی، هیت‌سینک همون‌طوری سال‌ها کار می‌کنه.
- خنک کردن VRM: مدل‌هایی که فن دارن، مثل Noctua NH-D15 یا Assassin IV دیپ‌کول، هوا رو از روی VRM عبور میدن که تاثیر خیلی مثبتی روی عملکرد اون داره.
معایب
- حجم و وزن زیاد: می‌تونه با رم‌های قدی بلند تداخل داشته باشه یا تو کیس‌های کوچک جا نشه.
- انتقال گرما داخل کیس: هوای داغ مستقیماً وارد فضای کیس میشه و باید حتماً خروجی مناسبی داشته باشی.
- نویز بالاتر: برخی از کولرهای بادی از فن‌های ارزون‌قیمت استفاده می‌کنن که نویز زیادی داره. همچنین کولرهای بادی دو فن اگه فن‌ها دور مشابهی داشته باشن، باعث یک نویز اذیت‌کننده میشه.
مزایا و معایب خنک‌کننده آبی (AIO)
مزایا
- کارایی بالا در حجم کمتر روی CPU: بلوک روی پردازنده کوچیکه و اطراف سوکت خلوت می‌مونه.
- دید و استایل بهتر: مخصوصاً با رادیاتور بزرگ و RGB، برای کیس‌های شیشه‌ای جذابه.
- انتقال گرما به رادیاتور: گرما تو یه نقطه‌ی دیگه از کیس دفع میشه، پس فشار روی بخش CPU کمتر حس میشه.
معایب
- ریسک نشت و خرابی پمپ: کم پیش میاد ولی صفر نیست؛ پمپ اگر خراب بشه، خنک‌کنندگی هم می‌خوابه.
- قیمت بالاتر: یه AIO با عملکرد خوب، غالباً گرون‌تر از کولر بادی هم‌سطحش درمیاد.
- نصب پیچیده‌تر: جای رادیاتور، مسیر کابل‌ها و فن‌ها، همه‌ش نیاز به برنامه‌ریزی داره. مدیریت کابل اون که جای خود دارد!
- صدای پمپ: بعضی وقت‌ها یه ویز ویز ریز از پمپ می‌شنوی که ممکنه تو ذوقت بزنه.
کدوم برای چه پردازنده‌ای بهتره؟
| نوع پردازنده | کولر پیشنهادی | چرا؟ |
|---|---|---|
| پردازنده ۶۵ واتی پایین‌رده | کولر استوک برای پردازنده‌های پایین‌رده کولر بادی ساده | هزینه پایین، نصب ساده، قابل اعتماد |
| پردازنده ۱۰۰-۱۵۰ واتی | کولر بادی تاور تک فن | بالانس عالی هزینه و عملکرد |
| پردازنده ۱۵۰ تا ۲۰۰ واتی | کولر بادی دو فن / رادیاتور ۲۸۰ یا ۳۶۰ | نیاز به دفع حرارت بیشتر و پایداری زیر لود طولانی |
| بیش از ۲۰۰ وات | ایرکولرهای بالارده، AIOهای ۳۶۰ | کولری که بتونه گرمای پردازنده رو به خوبی دفع کنه، بنچمارک‌ها رو چک کنید |
| سیستم همیشه زیر بار | ایرکولر بالارده اگه پایداری طولانی براتون مهمه AIO 360 اگه عملکرد خام براتون مهمه | با توجه به کیس‌تون، ممکنه ایرکولر عملکرد بهتری داشته باشه |
نقش جریان هوای کیس در عملکرد هر کدوم
خنک‌کننده بادی و جریان هوا
- فن کولر بادی گرما رو وارد فضای داخلی کیس می‌کنه.
- اگر ورودی (Intake) و خروجی (Exhaust) درست تنظیم نشه، هوای داغ می‌چرخه و دما بالا می‌ره.
- بهترین حالت: ۲ تا ۳ فن ورودی جلو یا کف + ۱ تا ۲ فن خروجی پشت/بالا. فشار هوای کمی مثبت تا گرد و غبار کمتر وارد شه. اگه بالای کیس فن نصب می‌کنید، بهتره فنی که جلوی کیس قرار می‌گیره هم ورودی هوا باشه تا هوای بیشتری به کولر برسه. این در خیلی از تست‌ها باعث کاهش چشمگیر دما شده.
خنک‌کننده آبی و جریان هوا
- رادیاتور باید جایی نصب بشه که هوای تازه بهش برسه (مثلاً جلو کیس) یا هوای گرم رو سریع بیرون بده (بالا/پشت).
- اگر رادیاتور جلو باشه و به صورت Intake کار کنه، هوای گرم می‌ره داخل کیس و روی GPU اثر می‌ذاره.
- اگر بالا نصبش کنی و خروجی تعریف کنی، گرما از کیس خارج میشه ولی دمای رادیاتور ممکنه کمی بالاتر بره چون هوای داخل کیس گرم‌تره. با این حال این بهترین حالت برای نصب رادیاتوره.
- حواس‌تون باشه با نصب رادیاتور، جای فن‌های دیگه و جریان کلی هوا خراب نشه.
- همیشه موقع نصب رادیاتور، پمپ آب باید پایین‌ترین نقطه کل لوپ باشه. کولرهای AIO کاملا پر از آب نیستن و مقدای هوا داخل شونه. به خاطر همین باید پمپ پایین‌تر باشه تا آب رو به جریان در بیاره و هوا داخلش نشه. برای همینه که نصب رادیاتور بالای کیس بهترین حالته.
نکته‌ی طلایی
هر دو نوع خنک‌کننده بدون جریان هوای درست، نیمه‌جون میشن. همیشه قبل از خرید، محل قرارگیری فن‌ها و جهت عبور هوا رو آنالیز کنید. «هوای تازه وارد شه، هوای داغ سریع خارج بشه» — قانون اصلیه.
چند نکته عملی قبل از انتخاب
- ارتفاع کولر بادی رو با عرض کیس چک کنید. همچنین حواس‌تون به ارتفاع فن هم باشه.
- جای رادیاتور رو قبل از خرید AIO بررسی کنید: ۲۴۰ یا ۳۶۰ میلی‌متری جا میشه؟ با رم و VRM تداخل نداره؟
- فن‌ها و پمپ رو کنترل کن: صدای فن و کیفیت بلبرینگ، طول عمر پمپ و گارانتی مهمه.
- گرد و غبار دشمن همه‌ست: فیلترهای خاک، فشار هوای مثبت و تمیزکاری دوره‌ای رو فراموش نکن.
- تابع نیازت باش، نه ترند: اگر فقط ویرایش متن و فیلم دیدن می‌کنی، لازم نیست AIO 360 RGB بخری! بازدهی نسبت به هزینه مهم‌ترین عامله، مگر اینکه هزینه براتون بی‌اهمیته.
این پست براتون مفید بود؟ خوشحال می‌شیم نظرتون رو بدونیم!
روی ستاره‌ها بزنید تا به این مطلب امتیاز بدید!
